Πράγα

(Praha). Πρωτεύουσα της Τσεχίας και επαρχία και η ίδια (Hlavni mesto Praha, 496 τ. χλμ.). Η Π., που βρίσκεται σε θαυμάσια θέση στις όχθες του Μολδάβα (Βλτάβα), παραποτάμου του Έλβα, στην καρδιά της Βοημίας, στη συμβολή ενός πυκνού οδικού, σιδηροδρομικού και αεροπορικού δικτύου που τη συνδέουν με ολόκληρη την κεντρική Ευρώπη, δεν είναι μονάχα η μεγαλύτερη πόλη της Τσεχίας, αλλά και το μεγαλύτερο βιομηχανικό, εμπορικό, οικονομικό, πολιτικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό κέντρο της χώρας. Τροφοδοτούμενη με θερμοηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο από τη γειτονική ανθρακοφόρο λεκάνη της Κλάντνο και με υδροηλεκτρική από τους σταθμούς του Μολδάβα, η Π. διαθέτει μερικές από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες μεταλλουργίας, χημικών προϊόντων και ηλεκτρομηχανικών της χώρας. Ανεπτυγμένοι είναι επίσης και οι τομείς ειδών διατροφής, εκδοτικών και γραφικών τεχνών, ένδυσης, επιπλοποιΐας και υαλουργίας. Η πόλη είναι έδρα του πανεπιστημίου του Καρόλου (από το 1348), ενός Πολυτεχνείου, της Ευαγγελικής Σχολής του Ιωάννη Ουσσίου, ακαδημιών (στρατιωτικής και καλών τεχνών), διαφόρων σχολών και άλλων μορφωτικών ιδρυμάτων, θεάτρων και μουσείων. Η Π., που αποικίστηκε το 1232 από Γερμανούς μετανάστες, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη ζώνη από τον βασιλιά Βεγκέσλαο A’, έγινε πολύ γρήγορα πρωτεύουσα της Βοημίας και γύρω στα μέσα του 14ου αι. η μεγαλύτερη πόλη της Ευρώπης μετά το Παρίσι και μία από τις ωραιότερες και σημαντικότερες του κόσμου, ώστε οι αυτοκράτορες της Αυστρίας τη διάλεγαν συχνά ως τόπο διαμονής τους. Οι έριδες μεταξύ Τσεχοσλοβάκων και Γερμανών και τα κηρύγματα του Ιωάννη Ουσσίου προκάλεσαν μακρά περίοδο κρίσης, ακόμα και οικονομικής, από την οποία όμως η Π. πολύ γρήγορα ανέλαβε και κατά τον 16o και 17o αι., υπό τον Ροδόλφο B’, έγινε σπουδαίο οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο. Η πόλη, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά τον Τριακονταετή πόλεμο, κατά τους πολέμους για την αυστριακή διαδοχή και κατά τον Επταετή πόλεμο. Επί αυτοκρατορίας του Ιωσήφ B’, η Π. συνένωσε σε ενιαίο διοικητικό οργανισμό τους 4 αρχικούς παλαιότατους πυρήνες, μεταξύ των οποίων οι Χράντσανι και Βίσεχραντ, στον ομώνυμο λόφο, γνωστό από τον 11o αι. Κατά τους επόμενους αιώνες γινόταν όλο και περισσότερο το οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της Βοημίας και το 1918 πρωτεύουσα της Τσεχοσλαβακίας, που μόλις είχε τότε ιδρυθεί. Από το 1939 μέχρι το 1945 υπήρξε πρωτεύουσα του προτεκτοράτου της Βοημίας - Μοραβίας, αλλά ξαναέγινε πρωτεύουσα στο τέλος του B’ Παγκοσμίου πολέμου, κατά τη διάρκεια του οποίου υπέστη σοβαρές ζημιές. Το 1968, μία κρίση στις σχέσεις της χώρας με τη Σοβιετική Ένωση είχε ως αποτέλεσμα την επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία των στρατευμάτων του Συμφώνου της Βαρσοβίας, που κατέλαβαν για μερικούς μήνες την πρωτεύουσα. Η Π. είναι πόλη πλούσια σε καλλιτεχνικά μνημεία. Τα παλαιότερα από αυτά ανάγονται στον 10o αι., με την κατασκευή στον λόφο Χράντσανι του πύργου των Βοημών βασιλιάδων, που αποτέλεσε τον αρχικό πυρήνα της πόλης, και με την ίδρυση των πρώτων χριστιανικών ναών (του Αγίου Βίτου και της Παναγίας). Μεταξύ των άλλων κτιρίων ρομανικού ρυθμού σημαντικά είναι η βασιλική της μονής των Βενεδικτίνων, η μονή των Μελιταίων και το επισκοπικό ανάκτορο. Στη γοτθική περίοδο μεταξύ 13ου και 14ου αι., ανοικοδομήθηκε ο ναός του Αγίου Βίτου (που διατηρεί από εκείνη την εποχή σπουδαίες τοιχογραφίες) και διαμορφώθηκε με διάφορες επιδιορθώσεις ο παλαιός πύργος, στον οποίο κατά την περίοδο της Αναγέννησης προστέθηκαν και άλλα κτίρια (η σημερινή μορφή του χρονολογείται από τον 18o αι.). Από τα μνημεία γοτθικής αρχιτεκτονικής, αναφέρουμε ακόμα μερικούς ναούς που χτίστηκαν από τον Κάρολο Δ’, τη μονή της Οσίας Αγνής, τη συναγωγή Σταρόνοβα, την πρόσοψη του Δημοτικού Μεγάρου με τον πύργο του Ωρολογίου και το Πανεπιστήμο. Με όψιμο γοτθικό ρυθμό αναμείχθηκαν, ύστερα από μία μεταβατική περίοδο (κατά τη διάρκεια της οποίας χτίστηκε το κτίριο του περίφημου Πύργου της Πυρίτιδας), από μερικούς Ιταλούς αρχιτέκτονες, μορφές της Αναγέννησης, που ακολουθήθηκαν ύστερα από εκείνες του μπαρόκ, οι οποίες χαρακτηρίζουν τη φυσιογνωμία της πόλης (μέγαρα Σβάρτσενμπεργκ, Στέρνμπερκ, Τσέρνιν και πολυάριθμα άλλα, καθώς και οι ναοί της Παναγίας της Νικήτριας, των Θεατίνων κλπ.). Και στη ζωγραφική επίσης, όπως και στη γλυπτική, αισθητές είναι οι ιταλικές επιδράσεις και η γαλλική συμβολή, ιδιαίτερα στην ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών κατά τον 19o αι. Μετά τη συμβολή των μεγαλύτερων καλλιτεχνικών κινημάτων της Γερμανίας και της Γαλλίας, στις αρχές του 20ού αι., που συνετέλεσαν στην ανανέωση και αναζωογόνηση της καλλιτεχνικής ζωής της χώρας, γενικά, οι καλλιτεχνικές εκδηλώσεις στην Π. (όπως και αλλού) προσανατολίστηκαν σε μια έκφραση σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Πράγας, ειρήνη της-. H συγκυριαρχία της Αυστρίας και της Πρωσίας στα δουκάτα του Σλέσβιχ και Χολστάιν, όξυνε τον μεταξύ των δύο κρατών ανταγωνισμό, ο οποίος οδήγησε σε πόλεμο, που τερματίστηκε με νίκη της Πρωσίας. Ακολούθησε η σύναψη συνθήκης ειρήνης (1866), από 14, συνολικά άρθρα, με την οποία ρυθμίζονταν οι διαφορές των δύο κρατών. Η Αυστρία, συμφώνησε να παραχωρηθεί το λομβαρδοενετικό βασίλειο στην Ιταλία, αναγνώρισε τη διάλυση της γερμανικής συνομοσπονδίας και υποχρεώθηκε να δηλώσει ότι θα μείνει μακριά από τις διαδικασίες για την οργάνωση του πολιτειακού μέλλοντος της Γερμανίας. Επιπλέον, η Αυστρία θα μεταβίβαζε στην Πρωσία όλα τα δικαιώματά της πάνω στα δουκάτα του Σλέσβιχ και Χολστάιν, που απέκτησε με τη συνθήκη της Βιέννης (1864). Ωστόσο, αναφερόταν ρητά πως, αν οι κάτοικοι των βορείων διαμερισμάτων του Σλέσβιχ εκδήλωναν με ελεύθερο δημοψήφισμα τη θέλησή τους να ενωθούν με τη Δανία, αυτή θα γινόταν σεβαστή. Τέλος, ως αποζημίωση, η Αυστρία θα πλήρωνε στην Πρωσία 40 εκατ. πρωσικά τάλιρα. Η συνθήκη αυτή συνοδευόταν από πρωτόκολο, με επίσης 14 άρθρα, το οποίο καθόριζε την ανταλλαγή των αιχμαλώτων πολέμου καθώς και τον τρόπο εκκένωσης των αυστριακών εδαφών. Πράγα. Εσωτερικό του καθεδρικού ναού του Αγίου Βίτου, που χτίστηκε κατά το 13o και 14o αιώνα. Πράγα. Η πλατεία Σταρομιέστσκε, στο κέντρο της Παλιάς Πόλης, με το μνημείο του Γιαν Χους. Η κυριότερη από τις έντεκα γέφυρες του Μολδάβα, περίφημη γέφυρα του Κάρολου, που κατασκευάστηκε το 14o αιώνα. O Άγιος Βενσεσλάβ, εξαίρετη μικρογραφία σε Ευαγγέλιο του 1085 περίπου, που βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Πράγας.